Oyunun, normal gelişim gösteren ve özel gereksinimli çocukların bilişsel, fiziksel, motor, dil ve sosyal duygusal gelişim süreçlerinde destek sağladığı bilinmektedir. Araştırmalar sonucunda otizm spektrum bozukluğu olan çocukların gelişiminde de oyunun oldukça önemli olduğu belirtilmektedir.
Otizm spektrum bozukluğu yaşamın ilk yıllarında ortaya çıkmaktadır. DSM-5’e göre Otizm Spektrum bozukluğu olan çocuklar; sosyal-duygusal yetersizlikler, alıcı ve ifade edici dilde sınırlılıklar, akranlarıyla ilişki kurmada ve sürdürmede zorluklar, stereotipik hareketler, farklılıklara karşı direnç gösterme, duyusal girdilere tepkisizlik gibi özellikleri olan çocuklar olarak tanımlanmaktadır. OSB’li çocukların bu özelliklerine göre oyun üzerinden desteklenmesi düşünülmektedir. Bu desteğin sağlanması için ebeveyn temelli ve ev merkezli temelli erken müdahale programlarının daha etkili olacağı düşünülmektedir. Otizm riskinin azalmasının, sosyal duygusal etkileşimin, ortak dikkatin ve sembolik oyun gibi becerilerin artmasının ebeveyn temelli erken müdahale programlarının sonucunda olumlu gelişmeler elde edildiği görülmektedir. Yapılan çalışmalar sonucunda her çocuğun ve ailenin gereksinimlerine göre değiştirilebilen, erken müdahale programı olarak Nöroplay Yöntemi yapılandırılmıştır.
NöroPlay Yöntemi 12-42 aylık, otizm riski taşıyan çocuklar için geliştirilmiş ‘Otizim Erken Müdahale Programı’dır. Çocuk ve ebeveynlerine yönelik geliştirilen yoğunlaştırılmış ev temelli bir erken müdahale programıdır.
NöroPlay Yönteminin Amacı
Çocuklarda görülen sosyal yetersizliklerin, ebeveyn-çocuk etkileşimi ile birlikte yoğun şekilde oyunlar aracılığıyla giderilmesi amaçlanır. Bu amaç doğrultusunda çocuklarda otizm belirtilerinin azalması, çocuk ve ebeveynlerin sembolik oyun davranışlarının güçlenmesi hedeflenmektedir. NöroPlay Yöntemi ebeveynlere, hangi oyun materyallerini ve stratejilerini izleyerek nasıl bir oyun oynamaları gerektiğini gösterir. Ev temelli bir yöntem olduğundan dolayı bu süreçte ev, çocuğa uygun bir şekilde yeniden düzenlenmektedir.
NöroPlay Takip Süreci
NöroPlay seanslarına başlanmadan önce çocuğun detaylı bir şekilde klinik ortamda değerlendirilmesi yapılmalıdır. Çocuğun gelişimsel değerlendirilmesi sonucunda bilişsel gerilik görülmediyse ve çocuk 12-42 ay aralığında ise NöroPlay yöntemi uygulanabilir. Bilişsel gerilik görülüyor ise NöroPlay yöntemi ve özel eğitim desteği beraberinde yürütülmelidir. Seanslar klinik takibi ile birlikte yoğunlaştırılmış ev merkezli program eşliğinde ilerlemektedir. NöroPlay yönteminde ilk hafta peş peşe en az 3 gün seans yapılmalıdır. Daha sonraki haftalarda seansların gün sayısı çocuğun ihtiyaç durumuna göre değişebilmektedir. NöroPlay yöntemi en az 3 ay takip edilmelidir.
İrem Yıldız
Çocuk Gelişimi Uzmanı
KAYNAKÇA
Ekici, B., Bıçakçı, M. Y., Aksu, Ş.S., Konuk, F.K., Tazegül, E.N.G., Unay, Ö.S. (2021). Nöroplay yöntemi-Otizmde erken müdahale.
Ekici, B. & Bıçakçı, M.Y. (2017). Nöroplay yöntemi.8.Baskı. Ankara: Ekinoks Yayınevi.