ABA (Applied Behavior Analysis) Terapisi Nedir?
1961-1962 yıllarında, Ferster ve Demyer otizmli çocuklarla davranış temelli çalışmalar yapmışlardır. Yapılan çalışmalar sonucunda davranışın temel ilkelerinin insanlara uygulanabilir olduğunu göstermişlerdir. Daha sonra ortaya çıkan uygulamalı davranış analizinin temellerini oluşturmuşlardır. ABA terapisi ilk kez 1913 yılında John Watson’ın başlattığı bir yaklaşımdır. İlk olarak Amerika’da otizmli çocuklarla çalışmalar başlanılarak daha sonra dünyada kullanılan bir model olmuştur.
ABA (Applied Behavior Analysis), uygulamalı davranış analiz terapisidir. Bilimsel olarak kanıtlanmış etkili bir eğitim modelidir. ABA terapisi, çocuğun olumsuz davranışlarını azaltılması ya da olumsuz davranışların yerine olumlu davranışların geliştirilmesidir. Her yaş aralığına uygulanmaktadır.
ABA terapisinin amacı nedir?
ABA terapisi modeli, çocuğun ihtiyacına göre uyarlanmakta ve hedeflenen beceriler adım adım öğretilmektedir. Amaç; olumsuz davranışları azaltarak yerine olumlu davranışlar kazandırmak, çocukların var olan davranışlarını artırmak ve davranışın kalıcı olmasını sağlamaktır. Olumsuz davranışların sıklığını, şiddetini ve süresini belirleyerek, bu davranışları azaltmaya sağlayan bir yöntemdir. Böylece çocuğun sosyal çevresine uyum sağlayacağı davranışları, uygulamalı olarak analiz ederek olumlu davranışlara odaklanmaktadır.
Yeni davranışların kazandırılması ile birlikte;
· Konuşma ve sözel becerilerin geliştirilmesi,
· Taklit ve eşleme becerilerinin geliştirilmesi,
· Akranları ile birlikte sosyal etkileşimi başlatma ve sürdürebilme becerilerinin geliştirilmesi,
· İletişim becerilerinin geliştirilmesi,
· Günlük yaşam ve öz bakım becerilerinin geliştirilmesi,
· Akademik becerilerin geliştirilmesi,
· Toplumsal yaşama katılması ve sosyal uyum becerilerinin geliştirilmesi hedeflenmektedir.
ABA uzmanının yönergeleri ile hazırlanan program evde de ebeveyn tarafından uygulanmaktadır. Böylece uygulamanın evde devam edilmesi, hedef davranışların kalıcılığını ve genellemesini sağlamaktadır. ABA terapisinde eğitime erken dönemde başlanılarak otizmli çocukların akranları ile birlikte eğitime devam etmeleri önerilmektedir.
ABA terapi eğitimi hangi güçlüklerde kullanılır?
Çocuğun olumsuz davranışları onu sosyal hayatından soyutlamaktadır. Bu davranışlar sadece otizm tanısı almış çocuklarda görülmemektedir. Bu nedenle ABA terapinin, dikkat eksikliği, hiperaktivite, davranış sorunları, konuşma sorunları ve tuvalet eğitimi gibi birçok nörogelişimsel farklılıkta kullanılabileceği görülmektedir. Böylece ABA, sadece otizmde değil, davranış problemi yaşayan tüm çocuklarda etkili olan bir öğretim modelidir.
İrem Yıldız
Çocuk Gelişim Uzmanı