Farklı kültürlerde değişkenlik göstermekle birlikte sınırların nasıl kurulduğuyla ilgili beli başlı aile tutumları bulunmaktadır. Bunlardan en temel olanlarını şu şekilde sıralayabiliriz:
Baskıcı/Otoriter
Aşırı Hoşgörülü
Tutarsız
Aşırı Koruyucu
Demokratik/Güven Veren
Baskıcı Aile tutumu; ebeveynlerin çocuğun istek ve ihtiyaçlarını dikkate almaksızın katı kuralların konduğu ve sıkı bir disiplinin olduğu ailelerde görülür. Bu tarz ailelerde yetişen çocuklar, kendi istek ve ihtiyaçlarını dile getirmekte zorlanırlar, dış dünyayı tehdit olarak görebilirler ve kendilerine karşı daha eleştirel olabilirler.
Aşırı Hoşgörülü Aile tutumu; çocuğun aileye hükmettiği, ebeveynlerin çocuğun isteklerini hiçbir sınırlama olmadan kabul ettiği, tüm yaşantılarını çocuğun arzularını merkeze alarak sürdürdüğü ailelerde görülür. Bu ailelerde yetişen çocuklar ise kurallara uymakta zorlanabilirler, otorite konumundaki kişilerle çatışabilirler, isteklerini ertelemekte zorlanacakları için ilişkilerinde uyum sorunları olabilir.
Tutarsız Aile Tutumu; aşırı hoşgörülü olmak ile otoriter olmak arasında gidip gelebilen, bir türlü tutarlı ve dengeli mesajların tam olarak verilemediği, eşler arasında da farklı davranışların olduğu ailelerde görülür. Bu aile tipindeki çocuklar genelde
ebeveynlerin her ikisinden de aynı durumlar için aynı yönde net bir mesaj alamadıkları için kafaları karışıktır, karar vermekte, kurallara uymakta zorlanırlar, hangi tepkiyle karşılaşacaklarını öngöremedikleri için sürekli tetikte ve kaygılanmaya meyilli olabilirler, kendilerinden ziyade dış dünyadaki insanlara odaklıdırlar.
Aşırı Koruyucu Aile tutumu; çocuğun çoğunlukla kontrol altında tutulduğu, güvende ve güvenlikte olsalar bile her an zarar göreceklermiş gibi yaklaşıldığı, güvenli alan içinde bir şeyleri kendisinin denemesi için fırsat tanınmadığı ailelerde görülür. Bu ailelerdeki çocuklar, kendi kararlarını vermeleri için imkan tanınmamasından dolayı ileride de karar vermekte zorlanırlar ve onlar adına başkalarının karar almasını isterler, sorumluluk almakta zorlanırlar, kendilerini kendi başlarına var edemedikleri ve aileye bağımlı hale geldikleri için başka bağımlılıklar geliştirebilirler.
Demokratik Aile Tutumu; çocukların kendi kimliklerini kazanıp geliştirebilecekleri ve bu sırada güvende hissedecekleri en sağlıklı ve ideal aile tipi olarak kabul edilir. Ailede belli başlı sınırlar ve kurallar olsa da bunlar çocuğu sindirmek ya da ihtiyaçlarını hiçe saymak için konulmaz, onu korumak için konulur. Çocuk ne yaparsa yapsın ya da ne söylerse söylesin her daim koşulsuz kabul ve sevgi görür. Onun değerli olması ve sevilmesi belli şeyleri yapmasına bağlı değildir. Bu ailelerde yetişen çocuklar, kendine güvenen, istek ve ihtiyaçlarının farkında olup dile getirebilen, zorluklarla başa çıkma becerileri güçlü, yaratıcı ve kendilerini gerçekleştirebilen yetişkinler olurlar.
Gonca Bİlgiç
Uzman Psikolog