Öfke, her insanın zaman zaman yaşadığı doğal bir duygudur. Öfke, ortaya çıkış durumuna göre kişinin duygularını yaşamasına ve akabinde motive şekilde hayatına devam etmesine aracı olabilir. Ergenlerde de tıpkı yetişkinlerde olduğu gibi bu öfke duygusunu görmek son derece doğal olsa da bu durum genele yayılmışsa ve kontrol altına alınmakta zorlanılıyorsa öfke kontrolü üzerinde düşünmekte yarar vardır. İlk olarak atılması gereken adım öfkenin sebeplerini incelemektir.
Ergenlerde Öfke Patlamalarının Olası Sebepleri
Ergenlik döneminin getirmiş olduğu hormonal değişiklikler
Sınav stresi
Aile içinde dinlenilmediğini ve saygı görmediğini fark etmek
Ailede, sosyal çevrede veya okulda yaşanan travmalar
Sosyal ortamda küçük düşürülmek, dışlanmak veya kabul görmemek
Aile ya da öğretmenleri tarafından sürekli olarak cezalandırılmak
Fiziksel veya cinsel istismara maruz kalmak
Aile bireylerinin yaşanılan sorunları kavga, şiddet ya da psikolojik baskıyla çözdüğüne şahit olmak
Boşanmış ve boşanma sürecini sağlıklı atlatamamış ailelerde yetişmek
Bu olası sebeplere bağlı olarak ergenlerde öfke patlamaları görülebilir. Aileye, arkadaşlara ya da öğretmenlere karşı sergilenebilen öfkeli davranışlar günlük hayatta oldukça zorlayıcı olabilmektedir. Öfke, ergenlerde genellikle ağlama krizleri, bağırma nöbetleri, karşındakini duymamazlıktan gelme, hakaret etme, fiziksel şiddet uygulamaya çalışma, eşyalara zarar verme, konuşmayı azaltma ya da tamamen kesme şeklinde kendini gösterebilir.
Ergenlerde Öfke Kontrolünün Sağlanması Adına Ebeveynler Ne Yapabilir?
Her şeyden önce ergenlerin çocukluk döneminden çıkıyor olsa da ebeveynlerinden görecekleri sevgiye, saygıya ve ilgiye ihtiyaçları olduğu unutulmamalıdır.
Yapılan en küçük bir yanlışta büyük cezalar vermeyi tercih etmek ergenlerin ailelerinden uzaklaşmasına ve daha sonraki hatalarını yalana başvurarak ailelerinden gizlemelerine neden olabilmektedir. Bu sebeple öncelikle doğru şekilde iletişim kurarak uyarıda bulunmak gerekir.
Öfkenin, yaşanması son derece normal bir duygu olduğu anlatılmalıdır. Bu noktada dikkat edilmesi gereken nokta öfkenin nasıl dışa vurulduğudur. Ne gerekçeyle olursa olsun kendine ve çevresine zarar vermemesi gerektiğinin altı çizilmelidir.
Öfkesini doğru yönetebildiğinde ergenleri takdir etmek ve başarabildiğini hissettirmek önemlidir.
Öfkesini kontrol etmekte zorlanan ergenlerden bir öfke günlüğü tutması istenebilir. Böylelikle hangi durumlarda öfkesini kontrol etmekte zorlandığını görebilecek ve durum analizi yapabilecektir.
Ergenler ebeveynlerini rol model aldıklarından aile içinde anne ve babanın öfke duygusunu nasıl dışa vurduklarına dikkat etmeleri gerekir.
Ebeveynlerin süreci yönetmekte zorlandığı durumlarda öfke kontrolü konusunda bir uzmandan destek almak yetişkin dönemindeki ilişkileri yönetmekte zorluk yaşanmaması adına oldukça önemlidir.
Gözde Uludağ
Uzm. Psikolojik Danışman
