Korku yeni deneyimlerle baş etme ve tehlikeden korunma konusunda yardım eden doğal bir durumdur. Korkuların bir kısmı çocuğun gelişim süreci içerisinde kendiliğinden oluşup kaybolabildiği gibi bir kısmı da öğrenme sonucu oluşur. Doktordan korkmak öğrenilen bir korkudur.
* Çocuklar doktordan neden korkar?
Çocuk üzerinde otorite sağlayabilmek ve söz dinletebilmek için çocuğu çeşitli varlıklarla korkutma toplumumuzda azımsanmayacak kadar çoktur. Doktor bunlardan biridir. “Yemeğini yemezsen hasta olursun, doktor da sana iğne yapar” tarzında söylemlerle çocuğa yemek yedirilmeye çalışılır. Doktor ve iğne kavramları ile çocuk tehdit edilir. Genel sağlık kontrolü, aşılama ya da hastalık durumlarında doktora gidildiğinde ise çocuk kendisine söylenenleri hatırlar ve kaygı duyar.
Sık hasta olan ya da kronik sağlık sorunları olan, hastanede uzun süre yatmış çocuklarda da doktor korkusu yoğun bir şekilde görülür. Sonuçta doktora gitmek eğlenceli bir durum değildir. Çocuklar muayene olmaktan, ağızlarının, kulaklarının kurcalanmasından hoşlanmazlar. Hele de iğne yapılması ya da aşı olmak hiç de keyifli bir durum değildir. Bu deneyimi bir iki kez yaşayan çocuk aynı olayları yeniden yaşayacağı endişesi ile doktora gitmeyi reddedebilir, muayene sırasında huysuzlanabilir. Hatta bazı çocuklarda beyaz önlük giyen herkesi doktor sanıp ürkme ya da gittiği bir yeri doktor muayenehanesine benzettiği için girmek istememe davranışları da görülebilir.
*Çocuğun doktordan korkmaması için neler yapılmalı?
Doktor korkusunun oluşmaması için yapılabilecek en önemli şey çocuğu doktor figürü ile korkutmamaktır. Disiplini sağlayabilmek ve söz geçirebilmek için dışardan bir otorite figürü seçmek yerine anne babaların bu konuda kendilerini geliştirmeleri, uygun disiplin yöntemlerini benimsiyor olmaları, kural ve sınır koyabilmeleri, kararlı ve tutarlı olabilmeleri gerekmektedir.
Bunun dışında doktora gitmeden önce orada neler yapılacağı, doktorun nereleri muayene edeceği, aşı yapılıp yapılmayacağı çocuğa basitçe anlatılmalı ve doğrular söylenmelidir. Belirsizlik çocukları her zaman çok ürkütür, kaygı duymalarına neden olur. Bu nedenle yapılacak her türlü aktivitenin çocuğa önceden haber veriliyor olması önemlidir.
*Anne babalar çocuklarına bu konuda nasıl yardımcı olabilirler?
Doktorculuk oyunu oynayın: Dramatizasyon oyunları çocukların günlük yaşamı öğrenmelerini sağlayan, çocuğun günlük yaşamda gördüklerini ve duygularını yansıtan oyunlardır. Doktorculuk oyunu oynamak çocuğa doktora gittiğinde neler yaşayacağını eğlenceli şekilde anlatır. Özellikle doktora gitmeden birkaç gün önceden oynanmaya başlayan doktorculuk oyunu çocuğun yaşayacakları konusunda deneyim kazanmasını sağlar.
Dürüst olun: Anne babalar çocuğun kaygısını azaltmak amacıyla doktora gittikleri halde başka bir yere gidiyor olduklarını ya da canının hiç acımayacağını söyleyebiliyorlar. Bu durum çocuğun kaygısını anlık azaltıyor olabilir ancak yaşadıkları sonucu anne babaya olan güvenini kaybetmesine neden olur. Bunun yerine çocuğa doktorda ne olacağı basit ve dürüstçe anlatılmalıdır. Aşı olacaksa “doktor aşı yapacak, biraz canın acıyacak ama sonra acısı geçecek” denmelidir.
Kendi kontrollerinize götürün: Sizin de doktora gittiğinizi, muayene olduğunuzu ve muayene sırasındaki tutumlarınızı görmek çocuğa model olacaktır.
Ödüllendirin: Muayene sırasında sorun çıkarmadığı takdirde çocuğunuzu tebrik edin. Sevdiği bir yere götürme ya sevdiği bir şeyi alma şeklinde ödüllendirin. Ancak bu ödüllerin küçük, sembolik ödüller (şeker, çıkartma gibi) olmasına dikkat edin.
Duygu Çataltaş Sıpçıkoğlu
Pedagog /Psikolojik Danışman
(Temmuz 2014)
