Çocukların doğuştan sahip oldukları en önemli reflekslerden biri emme refleksidir. Doğumdan sonraki ilk bir yıl içerisinde normal olarak kabul edilen parmak emme çocukların daha anne karnındayken öğrendikleri bir davranıştır.
Zaman içerisinde bazı çocuklarda parmak emme davranışı yaygın bir hale gelebilir. Başparmaklarından sonra ayak parmaklarını, oyuncaklarını, battaniyelerini emmeye başlarlar.
Düşünüldüğünün aksine bu davranışın kaynağı çocuğun aç olması değildir. Emme, haz yaratan, psikolojik olarak rahatlamayı sağlayan bir davranıştır.
* Parmak emme davranışının nedenleri:
Doğumdan itibaren görülebilen parmak emme davranışının 1,5 yaş civarında sıklaştığı ve 3-4 yaşlarına kadar devam ettiği görülmektedir. Diğer uyum ve davranış problemlerinde olduğu gibi parmak emme davranışı da psikolojik sorun ve gerginliklerin sonucu olarak gelişebilir. Ev ortamında yaşanan gerginlikler, yeni bir kardeşin doğumu, emme ihtiyacının yeterince doyurulmamış olması gibi durumlar parmak emme davranışının daha sık görülmesine neden olan durumlardır.
* Parmak emme ne zaman uyum ve davranış bozukluğu olarak adlandırılır?
Genellikle 2 yaş civarında azalması, hatta yok olması beklenen parmak emme davranışı bazı durumlarda çocuk okula başlayana kadar devam eder. Hatta bazen okul zamanında da bu davranışın devam ettiği görülür. Parmak emmenin 2 yaştan sonra devam etmesi durumunda bunun bir uyum ve davranış sorunu olarak görülme olasılığının yüksek olduğu göz önüne alınmalı, davranışın altında yatan nedenler araştırılmalıdır.
* Parmak emen çocukta görülen diğer davranışlar:
Özellikle emme ihtiyacı yeterince doyurulmamış olan çocuklarda parmak emme davranışı ile birlikte zaman içerisinde kulak tutma, baş sallama, saçı parmağa dolama gibi davranışlar görülebilir. Bazı çocuklarda parmak emme davranışı bitmesine rağmen diğer davranışların devam ettiği görülebilir.
* Anne babaların yaptıkları hatalar:
Parmağa acı biber sürmek
Eline vurmak
Elleri bağlamak
Ele iğne batırmak
“Ayıp”, “günah” olduğunu söylemek
Azarlamak
Alay etmek
Sürekli uyarmak
Parmak emme davranışının ortadan kalkması amacıyla yapılan bu hatalar davranışın ortadan kalkmasındansa daha çok pekişmesine, çocukta kaygı yaratan durumların, uyum ve davranış sorunlarının artmasına neden olur.
* Parmak emme davranışını ortadan kaldırmak için ne yapılabilir?
Öncelikle parmak emme davranışının nedenleri, çocukta kaygı uyandıran bir olayın var olup olmadığı araştırılmalıdır. Diğer uyum ve davranış problemlerinde olduğu gibi asıl neden ortadan kalkmadıkça parmak emme davranışı da devam eder.
Çocuğun emme ihtiyacı gerek anne memesi gerekse emzik ve biberon kullanımıyla yeterince karşılanmalıdır. Beslenme sırasında anne çocuk arasında kurulacak yakın ve sıcak ilişki çocuğun emme ihtiyacı ile birlikte aynı zamanda duygusal ihtiyaçlarını da karşılayacaktır.
Emmenin haz verdiği gerçeği ve bu davranışın 2 yaşa kadar normal olduğu kabul edilmelidir.
Yukarıda belirtilen hatalı davranışlar sergilenmemeli, çocuk doğru olmayan fikirlerle korkutulmamalıdır.
Bu davranışın hoşa gitmediği sakin bir dille belirtilmeli, bırakmayı denemesi konusunda cesaretlendirilmelidir.
Alışkanlıktan vazgeçirmek için uygun zamanı seçilmelidir. Çocuğun hasta olması ya da yeni bir kardeşin gelmesi alışkanlığın vazgeçirilmesi için uygun zamanlar değildir.
Çizelge yöntemiyle parmağını emmediği zamanlar işaretlenebilir, istenen hedefe ulaşıldığında sevdiği bir şeyle ödüllendirilebilir.
Duygu Çataltaş Sıpçıkoğlu
Pedagog / Psikolojik Danışman
(Mayıs 2008)
